ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب چله (: یلدا) آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است را تا سپیده دم بیدار می مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی روحیهٔ آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب روند و بیاسایند. در آیین کهن، بنابر یک سنت دیرینه آیین مهر شاهان ایرانی در روز اول دی ‌ماه تاج و تخت شاهی را بر زمین می‌گذاشتند و با جامه ای سپید به صحرا می ‌رفتند و بر فرشی سپید می‌نشستند. دربان ‌ها و نگهبانان کاخ شاهی و همهٔ برده ها و خدمتکاران در سطح شهر آزاد شده و به سان دیگران زندگی می‌کردند. رئیس و مرئوس، پادشاه و مردم عادی همگی یکسان بودند. البته درستی این امر تایید نشده و شاید افسانه‌ای بیش نباشد. ایرانیان در این شب باقی ‌مانده میوه‌هایی را که انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می‌خوردند و دور هم گرد هیزم افروخته می‌نشستند تا سپیده دم بشارت روشنایی دهد زیرا به زعم آنان در این شب تاریکی و سیاهی در اوج خود است.

جشن شب چله (:یلدا) در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‌شود. شعرخوانی و داستان‌ خوانی در امروزه همانند قدیم اجرا می‌ شود به این صورت که خانواده‌ها در این شب گرد می ‌آیند و پیرترها برای همه قصه تعریف می‌کنند.آیین شب یلدا یا شب چله،خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبهٔ نمادی دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند،این میوه ‌ها که اغلب دانه‌های زیادی دارند،نوعی جادوی سرایتی محسوب می‌شوند که انسان‌ها با توسل به برکت‌ خیزی و پردانه بودن آنها،خودشان را نیز مانند آنها برکت ‌آور می‌ کنند و نیروی بازوی را در خویش افزایش می‌ دهند و همچنین انار و هندوانه با رنگ سرخشان نمایندگانی از خورشید در شب به‌ شمار می ‌روند. در این شب هم مثل جشن تیرگان،فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است.حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پُری آن، آینده‌گویی می‌کنند.